Alacaklısını Zarara Sokmak Amacıyla Mevcudunu Eksiltme Suçu

Günümüz hukuk sisteminde borçlu sadece borcunu ödememiş olması sebebiyle hapis cezasına çarptırılamamaktadır. Ancak borcunu ödeyebilecek durumdayken alacaklılarından mal kaçırıyor ve bunu kötü niyetli olarak yapıyorsa bu suç teşkil etmektedir. Önemli olan kişinin mal kaçırırken amacının kötü niyetli olmasıdır kişi borçlusunu zarara uğratmak amacıyla Şahıslar bakımından alacaklıyı zarar uğratma suçu İİK’nun 331. maddesinde düzenlenmektedir.

Borçlu ile alacaklı arasındaki ilişki bir icra takibine başladıktan sonra borçlunun önceki iki yıl içinde alacaklısını zarara sokmak kastıyla (bilerek isteyerek hedefleyerek kötü niyetli olarak) mallarını adından çıkarması veya telef etmesi veya başkalarına devretmesi durumunda alacaklılarını zarar uğratmış sayılır. Zarara uğrayan alacaklılar ise haciz işleminden önceki iki yıl içinde yapılan bu işlemleri, İİK madde 331 kapsamında aleyhine aciz belgesi (hacze kabil mal bulunmamasını) alıp veya borçlunun herhangi bir malı olmadığını ispat edip, şikayeti üzerine altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmasını talep edebilir.

Suçun oluşması için “genel kast” yeterli görülmemiş ,sanığın ‘’Alacaklılarını zarara sokmak kastıyla’’ hareket etmiş olması (özel kast) aranmıştır. Yani kişinin bunu alacaklılarından mal kaçırmak amacıyla yapmış olması gerekir. Suçun maddi ve manevi unsurlarının da oluşması ile tipiklik unsuru şartı gerçekleşerek borçlunun cezai sorumluluğu gündeme gelecektir. Ticaret şirketlerinin alacaklıyı zarara uğratma sorumluluğu ise İİK’nun 333.maddesinde düzenlenmektedir. Maddeye göre şirketin yetkilisi, alacaklıları zarara uğratmak, onlardan mal kaçırmak kastıyla yaptığı işlemlerden sorumludur. Bu sorumluluk kişilerin şikayetine bağlıdır. Bu işlem ve eylemlerin başka bir suç oluşturmaması hâlinde, alacaklının şikâyeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Sayılan suçların taksirle (kastetmemiş olma ,isteyerek yapmama) işlendiği takdirde, alacaklının şikâyeti üzerine, fail hakkında zararın ağırlığına göre ikibin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

Alacaklısını Zarara Uğratma Kastıyla Mevcudu Eksiltme Suçunun Maddi Unsurları

Haciz yoluyla takip talebinden sonra veya bu talepten önceki 2 yıl içinde alacaklısını zarara sokmak kastıyla (özel kast) mallarını kısmen yada tamamen malvarlığından karşılıksız olarak veya gerçek değerinden çok az bir fiyatla elden çıkarmış, telef etmiş, kıymetini düşürmüş, muvazaa ile başkasına devretmiş yada gerçekte borcu olmadığı halde, borcu varmış gibi muvazaalı borçlar ikrar ederek pasifini çoğaltmış borçlular bu suçun maddi unsurunu oluşturmaktadır.

Borçlunun, saymış olduğumuz kötü niyetli hareketlerinin birinden zarar gören alacaklı kesin aciz belgesi veya alacağını alamadığını kanıtlamış olmalıdır.

Alacaklısını Zarara Uğratma Kastıyla Mevcudu Eksiltme Suçunun Manevi Unsurları

Bu eylemin suç teşkil edebilmesi için borçlunun alacaklılarını zarara sokma kastıyla hareket edilmiş olması gerekir. Yani, suçun oluşması için genel kast yeterli görülmeyip, özel kast aranmıştır.

• 331/2’ e göre kötü niyetli borçluların konkordato yoluyla borç eksiltmeye başlamaları da suç sayılarak önlenmek istemiştir.
• 331/2’ e göre yazılı suçların iflas takibinden yada iflas talebinden önce işlenmesi suç haline getirilerek, külli icra takibinde borçlu tarafından alacaklıların alacağına kavuşmasını engelleyici, alacakların tahsilini geciktirici fiillerde kapsama alınmıştır.
• 331/3’ e göre ise Konkordato mühleti talebinden sonraki fiiller de dâhil edilmek suretiyle, konkordatoda alacaklıların haklarının cezai hükümlerle teminat altına alınması amaçlanmıştır.
• 331/4’ e göre taşınmaz rehni kapsamında bulunan eklentinin, rehin alacaklısına zarar vermek kastıyla taşınmaz dışına çıkarılması halinde, eklentinin zilyedi cezalandırılır.

Bu maddede suç olan fiillerden dolayı şikayet; fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 3 ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren 1 yıl geçmekle düşer.

Alacaklısını zarara sokmak kastıyla mevcudunu eksiltme suçu konusunda görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesi, bu icra suçları açısından yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir.

Suçun dava zamanaşımı 8 yıldır. (TCK. 66/1-e)

Suçun ceza zamanaşımı 10 yıldır (TCK 68)